Вудкрафт сышоў, але ў зборных Беларусі ёсць яшчэ замежнікі – маўчаць пра рэпрэсіі і вайну, адзін патрапіў у сусветны топ-3, іншы дапамог выйграць Еўра
Ім норм, але ўсё адно на беларусаў.
10 красавіка хакейнае мінскае "Дынама" аб'явіла, што галоўны трэнер Крэйг Вудкрафт пакідае каманду. Федэрацыя хакея настолькі наўпрост не казала, але Вудкрафт, развітваючыся з клубам, заадно развітаўся і са зборнай Беларусі, дзе займаў аналагічную пасаду. Карацей, з нашай краіны канадзец з'ехаў з канцамі.
Гэтым ён зменшыў і так зусім невялікую колькасць замежных трэнераў, якія да гэтага часу заставаліся працаваць у зборных Беларусі, перажыўшы бесчалавечнасць рэжыму з 2020-га і яго ж суагрэсію ў вайне, якую з 24 лютага 2022-га працягвае Расія ва Украіне з выкарыстаннем тэрыторыі Беларусі. Вось што гэта за людзі.
Крэйг Вудкрафт, Канада
Пачнём, уласнага, з ужо былога трэнера «Дынама» і зборнай. Упершыню ён узначаліў «Дынама» ў 2016-м і зрабіў фурор - пад яго кіраўніцтвам клуб у «рэгулярцы» забраўся ажно на пятае месца Заходняй канферэнцыі. Праўда, ужо ў першым раундзе плэй-оф "згарэў" 1-4 яраслаўскаму "Лакаматыву", а потым трэнеру захацелі замяніць памочнікаў на беларускіх - і ён скасаваў кантракт. Далей Вудкрафт два гады адпрацаваў у швейцарскім «Сервеце», а ў 2019-м вярнуўся ў Мінск - у пару да яго паставілі Міхаіла Грабоўскага.
У першы сезон пасля камбэка канадца «Дынама» клуб апынуўся на дне з рэкорднымі серыямі паражэнняў, а затым пралазіў у плэй-оф з сёмага і двойчы восьмага месцаў у табліцы канферэнцыі. Усе тры разы ў першым раундзе Кубка Гагарына чакаў СКА, які хутка заканчваў мінскія трапятанні.
У 2021-м пасля правалу Міхаіла Захарава са зборнай Беларусі на чэмпіянаце свету (апошняе месца ў групе, пройгрыш Вялікабрытаніі) Вудкрафта паставілі на месца галоўнага трэнера і ў гэтай камандзе - але праз пару месяцаў у алімпійскай кваліфікацыі Беларусь саступіла Польшчы і ў выніку ў чарговы раз нікуды не паехала, а Вудкрафт з гульцамі зняўся ў «пакаяным відэа» з віншаваннямі на адрас Лукашэнкі з днём нараджэння.
У выніку галоўнае, чым запомніцца Вудкрафт, - гэта як раз паспяховае ігнараванне сітуацыі ў Беларусі (спачатку проста моўчкі, а ад красавіка 2021-га ў абдымках з Лукашэнкам). Апошні матч з канадскім трэнерам хакеісты «Дынама» правялі акурат з камандай Лукашэнкі, прычым яшчэ і паслужліва прайгралі ёй, а сам Крэйг дзякаваў дыктатару і называў яго чамусьці словам «прэзідэнт». Застаецца толькі здагадвацца, ці знойдзе Вудкрафт варыянты працягу кар'еры на Радзіме - Канада ўвяла ўжо мноства санкцыяў да беларускага рэжыму, а яшчэ там існуе інстытут рэпутацыі.
Нікалас Альварада, пляжны футбол
Ураджэнец Аргенціны і экс-гулец зборнай Іспаніі па пляжным футболе пагадзіўся ўзначаліць зборную Беларусі ў 2017-м. З Альварада прыехаў і іншы іспанец - памочнік Хайме Паз. І гэта не было чымсьці зусім незвычайным, таму што змянялі пірэнейцы бразільскага спецыяліста Марка Актавіа - тады кіраўнік віду ў Беларусі Аляксей Сычоў упэўнена абіраў замежны вектар.
Альварада з таго часу некалькі разоў трапляў у спісы топ-10 і нават топ-3 найлепшых трэнераў-пляжнікаў свету. Пад яго кіраўніцтвам зборная Беларусі ўпершыню выйшла на ЧС - згуляла там у 2019-м, а затым і ў 2021-м. Праўда, у другім выпадку на турнір не ўзялі пяць гульцоў, якія выказаліся супраць гвалту лукашэнкаўскіх сілавікоў. Ніводнага выказвання наконт пазбаўлення гульцоў і тым больш зверстваў рэжыму ад Альварада не выяўляецца, роўна як і на тэму суагрэсіі рэжыму ў вайне. Пры гэтым з 2020-га беларускую федэрацыю, якая дае іспанцу працу, узначальвае прарэжымнік, былы ахоўнік Лукашэнкі Міхаіл Ботнікаў.
Праз тое, што пляжны футбол - від спорту пры FIFA, зборная не спазнала міжнароднага бана. Аднак праграма спарынгаў - як быццам падсанкцыйная: у 2023-м «пляжнікі» паспелі згуляць у Расіі з мясцовымі клубамі і Узбекістанам, потым праводзілі матчы ў Іране, а цяпер адправіліся ў ААЭ на міні-турнір з гаспадарамі і расіянамі. Прадстаўніка афіцыйна несяброўскай для беларускага рэжыму краіны ЕЗ Альварада, здаецца, усё задавальняе.
Херман Круіс, хакей на траве
Яшчэ адзін прадстаўнік ЕЗ, гэты нідэрландзец некалі сам гуляў у хакей на траве, але значна большых поспехаў дасягнуў як трэнер жаночых каманд. У канцы 2000-х узначальваў жаночую зборную сваёй краіны, з якой узяў срэбра чэмпіянату свету, а таксама каманду "Дэн Бош", з якой цэлых восем разоў браў найбуйнейшы еўрапейскі клубны турнір. У 2015-м Круіс па нідэрландскай праграме папулярызацыі віду прыехаў у Беларусь папрацаваць з жаночым «Мінскам», але хутка быў пераарыентаваны на зборную.
Круіс зразумеў, што яго падапечныя добра гуляюць у індархакей - зальную версію хакея на траве, якая ў свеце не такая папулярная. Што ж, гэтым трэба было карыстацца - і ў «зімовым» падвідзе Беларусь узяла на Еўра бронзу ў 2016-м і 2018-м, а ў пачатку 2020-га, калі турнір ладзілі ў Мінску, выйграла яго (усе тры разы ў беларускай каманды было па сем супернікаў). У хакеі на траве ж Беларусь выйграла ЧЕ ў Д2. Круіс паспяваў не толькі здзяйсняць наезды ў нашую краіну і на зборы з яе прадстаўніцамі (па ўласных ацэнках, разоў пяць у год), але і паралельна працаваць дырэктарам каледжа Ёхана Кройфа, дзе навучалі спартыўных менеджэраў і маркетолагаў.
Круіс - рэдкі выпадак у нашай падборцы, калі чалавек выказаўся і пра сітуацыю вакол сябе. У 2020-м трэнер сказаў, што для яго была «сюррэлістычнай» карціна трэніровак у мінскім парку Горкага паміж мірнымі дэманстрантамі і калонамі тэхнікі сілавікоў Лукашэнкі, але ў камандзе тэма палітыкі практычна не паднімаецца, і трэнер лічыць правільным трымацца ад яе далей. А ў пачатку сакавіка 2022-га, неўзабаве пасля пачатку вайны, выйшла інтэрв'ю Круіса, які заявіў пра «жах таго, што адбываецца» ва Украіне, аднак сказаў, што вакол «ёсць тыя, хто лепш разбіраецца ў палітыцы», а сам ён «павінен быць асцярожны у словах», каб не нашкодзіць падапечным, пакуль яны знаходзяцца ў Беларусі.
«Ці буду працягваць працу там? Гэта пытанне, над якім я цяпер думаю. Але я хачу быць побач з гэтымі дзяўчынкамі. Вось што для мяне важней за ўсё. Перакананы, што ніхто з іх не хацеў гэтай вайны», - заявіў тады Круіс. Пасля гэтага ва ўмовах бана пра трэнера неяк і не ўспаміналі.
Златан Прэшыч, баскетбол
Серб, які нарадзіўся ў Босніі, быў прафесійным баскетбалістам і гуляў у тым ліку ў Расіі. Скончыўшы праз траўму, Прэшыч стаў трэнерам і, падобна да Круіса, быў гатовы працаваць дзе заўгодна - нават з камандай універсітэта Ухты ў Расіі. У 2020-м па праекце ФІБА-Еўропа Прэшыч прыязджаў у Мінск праводзіць семінары – і, відаць, рэжымная Беларусь яму спадабалася. Настолькі, што ён пагадзіўся, у адрозненне ад сваёй звычайнай практыкі, папрацаваць з жанчынамі - адным з самых прарэжымных клубаў Беларусі "Гарызонтам".
Прыехаў для працы ў Беларусь Прэшыч літаральна за дзень да выбараў-2020, стаўшы асістэнтам Наталлі Трафімавай. Працаваць з прарэжымніцай сербу наўрад ці было цяжка - ён і сам такі.
Неўзабаве на Прэшыча навалілі пасад сіламі федэрацыі - зборныя U-18, U-20 і, нарэшце, галоўную каманду, дзе ён таксама стаў памочнікам Трафімавай. «Гарызонт» за тры гады ўзяў два чэмпіёнствы (трэцяе - на падыходзе), а вось зборныя не надта паспяховыя ды яшчэ патрапілі пад міжнародны бан, што, зрэшты, ратуе сітуацыю. Апошнія навіны пра Прэшыча датаваныя красавіком 2022-га, зараз яго ўжо няма ў спісе трэнераў «Гарызонта», а вось на сайце федэрацыі запіс асістэнтам выглядае актуальным.
Бонус. Юрый Шаўцоў, гандбол
Наогул Шаўцоў - беларускі гандбаліст са Слуцка, легенда СКА і чэмпіён АГ-1988. Але з развалам СССР гулец пераехаў у Нямеччыну, дзе збудаваў цалкам паспяховую трэнерскую кар'еру. Аднак з 2009-га экс-памочнік Лукашэнкі Уладзімір Канаплёў, якога паставілі кіраваць гандболам, угаварыў Шаўцова пачаць руліць мужчынскай зборнай Беларусі, чым ён і займаецца да гэтага часу. Пры гэтым трэнер жыве ў Нямеччыне і, па некаторых звестках, мае мясцовы пашпарт (калісьці гэта адмаўляў) - а на Радзіме з'яўляецца па меры працоўнай неабходнасці.
Пры Шаўцове з 2013-га зборная стала стабільна гуляць на чэмпіянатах Еўропы і свету (праходзяць год праз год), да бана прапусціўшы толькі адзін турнір, але вышэй за 10-е месца на ЧЕ не паднімалася - а яшчэ так і не кваліфікавалася на АГ. На ЧЕ-2022 (праходзіў у самым пачатку года) здарыўся правал - нявыхад з групы і 17-е выніковае месца. Пасля гэтага трэнер хацеў ужо не першы раз сысці ў адстаўку, але Канаплёў не адпускае - а Шаўцоў і не настойвае.
Па водгуках, трэнер адрозніваецца напышлівым стаўленнем да гульцоў, ну а пра рэпрэсіі і вайну спакойна маўчыць. У пару міжнароднага бана (хоць на ЧС-2023 праз былыя няўдачы і так была б вельмі складаная кваліфікацыя) Шаўцоў выказваецца ў тыповым для функцыянераў рэжыму духу: "Ад нас нічога не залежыць" і "Палітыкі няхай займаюцца сваёй справай".
Вообще Шевцов – беларусский гандболист из Слуцка, легенда СКА и чемпион ОИ-1988. Но с развалом СССР игрок переехал в Германию, где построил вполне успешную тренерскую карьеру. Однако с 2009-го экс-помощник Лукашенко Владимир Коноплев, поставленный руководить гандболом, уговорил Шевцова начать рулить мужской сборной Беларуси, чем он и занимается до сих пор. При этом тренер живет в Германии и, по некоторым сведениям, имеет местный паспорт (когда-то это отрицал) – а на Родине появляется по мере рабочей необходимости.
При Шевцове с 2013-го сборная стала стабильно играть на чемпионатах Европы и мира (проходят год через год), до бана пропустив только один турнир, но выше 10-го места на ЧЕ не поднималась – а еще так и не квалифицировалась на ОИ. На ЧЕ-2022 (проходил в самом начале года) случился провал – невыход из группы и 17-е итоговое место. После этого тренер хотел уже не в первый раз уйти в отставку, но Коноплев не отпускает – а Шевцов и не настаивает.
По отзывам, тренер отличается высокомерным общением с игроками, ну а о репрессиях и войне спокойно молчит. В пору международного бана (хотя на ЧМ-2023 из-за былых неудач и так была бы очень сложная квалификация) Шевцов высказывается в типичном для функционеров режима духе: «От нас ничего не зависит» и «Политики пусть занимаются своим делом».
