Гродзенскі журналіст пасвяціў забег сям'і акцёра з Гродна, дэпартаванай у 40-м у Казахстан. Абодва змушана жывуць у эміграцыі з-за пераследу рэжыму

Бег Памяці Сібіры – штогадовае мерапрыемства ў Польшчы, якое сёлета праходзь ужо шосты раз. Яно прысвечана першай з чатырох масавых дэпартацый польскіх грамадзян, якую пасля ўварвання 17 верасня 1939 г. праводзіла савецкае кіраўніцтва на тэрыторыях Польшчы, заходняй Беларусі і Украіны. У выніку, паводле ацэнак у польскіх крыніцах, колькасць прымусова выселеных людзей склала каля мільёна чалавек. Згодна ж з савецкімі дакументамі, дэпартаваных было 320 тысяч.

У гэтым годзе забег ужо прайшоў у Беластоку (10 лютага). Яшчэ адзін адбудзецца ва Уроцлаве (17 лютага). У Беластоку прынялі ўдзел 898 чалавек. Дыстанцыя забегу невялікая – усяго 5 кіламетраў. На яе пераадоленне адводзіцца максімальна 60 хвілін. У мерапрыемстве могуць прымаць удзел усе ахвочыя. Кошт удзелу на дадзены момант – 80 злотых (50 беларускіх рублёў). Для людзей, народжаных у 1959 годзе і старэй, даецца зніжка ў 50%. Месца забегу абсталявана раздзявалкамі і прыбіральнямі. Таксама арганізатары частавалі ўдзельнікаў цёплым супам.

Паўдзельнічаць у забегу можна і віртуальна. Ён, у адрозненне ад жывога, бясплатны, але для гэтага вам спатрэбіцца ўсталяваць спецыяльнае прыкладання на смартфон. У віртуальным забегу трэба прабегчы мінімум 5 км, але абмежаванні па часе і максімальнай дыстанцыі няма. Паўдзельнічаць у ім можна з 10 да 29 лютага.

Усе ўдзельнікі забегу, як і рэальнага, так і віртуальнага, атрымліваюць стартавы пакет з «шматфункцыянальнай хусткай» (па фота падобнай на баф), налобны ліхтарык і ліст з нумарам:

А тыя, хто фінішуе – памятны медаль з мішкам Рэні Яцкоўскай – дзяўчынцы, якая перажыла дэпартацыю. Ёй было ўсяго 7 гадоў, калі яна разам з маці была выслана з наваколля Львова ў Сібір. Дзяўчынка ўзяла з сабой плюшавага мішку, якога трымала пры сабе ўсю дэпартацыю.

Фота: мішка Рэні Яцкоўскай у музеі памяці Сібіры ў Беластоку.

Пасля «амністыі» ў 1942 годзе Рэня з мамай пакінула Савецкі Саюз і пераехалі ў Іерусалім. Там у адным доме яны жылі з яшчэ адной сям'ёй, дзе была равесніца Рэні Бася. У Басі цацак не было і ёй вельмі спадабаўся мішка новай суседкі. У 1946 годзе сямʼя Яцкоўскіх атрымала дазвол на выезд у Англію, і Рэня вырашыла аддаць плюшавага мішку назаўжды Басі.

Цікава, што на медалі і аркушы са стартавым нумарам можна было выгравіраваць ці напісаць свае імя і прозвішча, а можна было таксама запісаць каго-небудзь са спіса рэпрэсаваных музея памяці Сібіры ў Беластоку. Такой магчымасцю скарыстаўся гродзенскі журналіст Руслан Кулевіч, які жыве ў эміграцыі з-за пераследу сілавікоў Лукашэнкі. Свой забег ён прысвяціў сям'і акцёра Аляксандра Енжэеўскага, які шмат гадоў працаваў у Гродзенскім тэатры і быў вядучым мерапрыемстваў. Але пасля пратэстаў 2020 года трапіў у «чорныя спісы». А ў 2023 годзе пасля затрымання за падпіскі на «экстрэмісцкія каналы» ён быў вымушаны пакінуць Беларусь. Кулевіч расказаў, што, на жаль, жыццё ў эміграцыі не ў навінку для сямʼі Енджэеўскага.

Сёлета я бег для сям'і Енджэеўскіх. Мяне вельмі кранула гісторыя гродзенскага актора Аляксандра Енджэеўскага, які апынуўся ў эміграцыі ў Беластоку ў 2023 годзе. Яго сямʼя родам з Гродна, і ў 1939 годзе, калі саветы прыйшлі «вызваляць» нашы землі, яны сталі затрымліваць інтэлігенцыю, семʼі вайскоўцаў і дзяржслужачых. Дзед Аляксандра Анджэй Анджэеўскі быў адстаўным вайскоўцам, яго арыштавалі ў ноч з 4 на 5 лютага 1940 года. Ён быў асуджаны на 8 гадоў. Саслаць з Гродна яго не паспелі, ён памёр у мясцовай турме. Сямʼю Анджэя саслалі ў Казахстан, і толькі праз 10 гадоў яны змаглі вярнуцца ў родны горад.

У многіх гродзенцаў падобныя гісторыі. І, на жаль, гісторыя нас нічому не вучыць. Сёння сістэма ў Беларусі спрабуе апраўдаць тых савецкіх катаў, і праз 85 гадоў у нашай краіне зноў палітвязні, і зноў людзі гінуць у турмах, – распавёў Кулевіч на сваёй старонцы ў Facebook.

Зарэгістравацца на стацыянарны забег ва Уроцлаве або прыняць удзел у віртуальным можна па гэтай спасылцы.