Кацярына Сныціна: «У жаночым баскетболе не магу ўявіць, што могуць звольніць, бо лесбіянка»
Беларуская баскетбалістка Кацярына Сныціна расказала пра стаўленне да ЛГБТ-кам'юніці ў беларускім спорце.
– Што было б, зрабі ты заяву пра жонку ў Беларусі? Ці маглі б цябе выгнаць з каманды?
– Такога моцнага канэкту з людзьмі праз інстаграм у мяне ніколі не было, нават калі я выступала ў нацыянальнай зборнай. Мне пісалі, але часцей пра спорт: альбо «малайцы» пасля пераможнай гульні, або як трэба было гуляць, калі мы прайгралі. Цяпер у мяне вельмі асабістыя зносіны з падпісчыкамі: яны пішуць пра сваіх дзяцей, расказваюць, што да іх у Беларусі «прыходзілі» – днямі жанчына прасіла выдаліць перапіску з-за гэтага. Не ведаю, як гэтыя ж людзі адрэагавалі б на мой камінг-аўт тры гады таму.
Але я ніколі не думала: вось выкажуся ў Беларусі, і мяне з нацыянальнай каманды выпруць. Не, я лідар гэтай каманды, і са мной бы так не паступілі – проста таму што каманда павінна гуляць і выйграваць.
Не думаю, што нешта такое экстраардынарнае здарылася б, зрабі я камінг-аўт у Менску 3-4 гады таму.
– А табе хтосьці з гэтай каманды пісаў пасля шоў Халезіна?
– Не, дарэчы. З майго спартыўнага атачэння напісалі толькі два гульцы – не з нацыянальнай каманды. Пісалі і хлопцы з SOS.by (Свабоднага аб’яднання спартсменаў Беларусі), з якімі я стала размаўляць у апошнія тры гады, напрыклад, Лена Леўчанка. Можа, нехта навіна не заўважыў, ці не захацеў пісаць з-за невялікага канфлікту ў нашай спартыўнай тусоўцы. Я гэта прыкмеціла, але мне ад гэтага не крыўдна, і не радасна – не мяркую аб тым, ці падтрымаў мяне чалавек, абапіраючыся на тое, ці напісаў ён мне.
– Як у беларускім спорце абмяркоўваецца тэма ЛГБТ – яна забароненая, як і палітычная? Ёсць такое, што спартовец – твар краіны, гэта значыць дэ-факта павінен падтрымліваць самыя традыцыйныя каштоўнасці?
– Ну як ты сабе гэта ўяўляеш? Вось збіраюцца спартсмены на трэніроўку і з парога: «А ці будзем сёння пра ЛГБТ гаварыць?» (смяецца). У любой камандзе, дзе б я не гуляла, заўсёды былі дзяўчынкі, якія сустракаліся з іншымі дзяўчынкамі. Гэта было на ўзроўні нормы і ніколі не абмяркоўвалася. Добрага іграка і паспяховага спартсмена ў Беларусі не будуць выганяць з каманды з-за яго арыентацыі.
Вядома, я не магу казаць аб гэтым са стоадсоткавай упэўненасцю. Магчыма, пасля выхаду гэтага тэксту нехта са спартсменаў напіша мне ці табе, што з ім паступілі інакш. І я не магу казаць за ўвесь беларускі спорт, нават за мужчынскі баскетбол. Але што да жаночага беларускага баскетбола – я не магу ўявіць сабе, што могуць звольніць, бо яна лесбіянка.
– Але ты кажаш, што ў цэлым не сутыкалася з ЛГБТ-хейтам. Мне вельмі складана ўявіць, што хакеіст з каманды Лукашэнкі кажа, што ён – гей, і далей з яго кар’ерай нічога не адбываецца.
– А колькі мы ведаем камінг-аўтаў у хакеі? Не магу ўспомніць ніводнага. Футбалістаў ведаю, баскетбалістаў хлопцаў (не беларусаў) ведаю. Можа, значэнне мае і від спорту? Хакей у цэлым вельмі брутальны, а каманда, набліжаная да Лукашэнкі – гэта ўжо нешта максімальна набліжанае і да скрэпаў. Мусіць, тамака нават нельга прамаўляць слова гей.
Таму я магу казаць толькі пра жаночы баскетбол. Упэўнена, шмат у каго ў Беларусі былі падазрэнні, што я сустракаюся дзяўчынамі – але як я гуляла, так і працягнула гуляць.
– І трэнеры ніякіх асобных размоваў з гэтай нагоды не ладзілі?
– Упэўненая на 99%. Узровень кантролю не быў такім у 2017-м. А што адбываецца цяпер – спрабуюць ці федэрацыі і іншыя, хто атачае жаночы баскетбол, кантраляваць наогул усё з-за ўмоў, у якіх жыве Беларусь, я не ведаю. Але яшчэ раз: на момант пяць гадоў таму я не магу ўявіць, што да кагосьці з маіх гульцоў прыйдуць і ўсталююць рамкі ў сацыяльных сетках.
– Ёсць рэальны кейс. У 2017-м дзяўчына баскетбалісткі Таццяны Ліхтаровіч апублікавала іх сумеснае відэа. Цяпер ролік недаступны, а сама Таццяна, здаецца, ніяк яго не каментавала. Ты ведаеш пра гэтую сітуацыю? Як яна абмяркоўвалася ўнутры?
– Вядома ведаю, але гэта не мая гісторыя, і я не магу пра яе распавесці. Абмяркоўвалі яны, ці можа гэтая дзяўчынка запосціць сумеснае відэа – такіх падрабязнасцяў я не ведаю, а нават калі б і ведала, не сказала б. І было гэта даўно, я ўжо не памятаю нават, ці з’явілася гэтае відэа на старонцы самой Тані.
Але калі казаць пра каманду, па маіх адчуваннях увогуле нічога не змянілася. Гэта было, здаецца, на Новы год (навіна ў СМІ з’явілася ў траўні – заўв.), мы сустрэліся толькі ўлетку ў нацыянальнай камандзе. Ніхто нічога не абмяркоўваў: «Было і было». Ты пыталася, што здарылася б са мной, зрабі я камінг-аўт пяць гадоў таму ў Беларусі – дык вось з Таццянай не здарылася нічога.
– Атрымліваецца, ты не ведаеш спартсменаў, якія ўсё ж баяцца рабіць камінг-аўты ў Беларусі? Сапраўды, пяць гадоў таму была «адліга» і ніякіх законаў пра ЛГБТ не існавала – але на ўзроўні рэфлексу, мне здаецца, у многіх заставалася думка: «Лепш адкрыта пра гэта не казаць».
– На жаль, у мяне практычна няма сяброў-геяў (я ведаю, што вы гэта чытаеце – давайце сябраваць!). Таму мне літаральна не ад чаго адштурхнуцца, каб зразумець, што яны адчуваюць.
У Беларусі сапраўды гэтая забарона нібыта лунала ў паветры – што пра ЛГБТ мы не гаворым.
Такія агульнапрынятыя правілы. На вуліцы пажадана не трымацца за рукі, асабліва хлопцу з хлопцам: з аднаго боку для тваёй бяспекі, з другога – для камфорту навакольных.
Хоць ізноў жа, асабіста мне ніхто не казаў, што я не магу шпацыраваць па Мінску, трымаючы за руку сваю дзяўчыну, ты проста вырастаеш з гэтым разумеем.
Тое ж самае тычыцца палітыкі – пра яе таксама не варта казаць, проста таму, што. Ты ніколі не пытаўся «чаму», і вырастаў з гэтым веданнем. Як быццам ты пастаянна пад прыгнётам – і за табой заўсёды сочаць, як у Оруэле. Магчыма, якраз падчас той самай «адлігі» мы крыху разняволіліся, толькі сталі прывыкаць, а потым здарыўся 2020-і, – сказала Сныціна.
