Найлепшыя легіянеры чэмпіянату Беларусі апошняга 10-годдзя: нікога з іх у нас ужо няма
Або сённяшнія гульцы не горшыя?
Сённяшнія легіянеры ў чэмпіянаце Беларусі па футболе не выклікаюць захаплення, хаця хто ведае – магчыма, з такімі тэмпамі развіцця наадварот гадоў праз пяць Сідзі Банэ і Эманюэль Авано будуць выглядаць жыхары нябёсаў. А вось якія замежнікі ў айчыннай вышэйшай лізе па-сапраўднаму пераконвалі – топ-10 гульцоў за апошняе 10-годдзе.
Мірка Іваніч, БАТЭ
Статыстыка выступленняў: 126 матчаў, 33 галы, 23 выніковыя перадачы
Дасягненні: трохразовы чэмпіён Беларусі, двухразовы ўладальнік Суперкубка, двойчы трапляў у першую сімвалічную зборную ЧБ
Атакуючы паўабаронца быў набыты ў сербскай «Вайводзіны» ў лютым 2016-га за рэкордныя (дагэтуль) для белфутбола 1 мільён еўра – ні да, ні пасля столькі нашыя клубы за гульцоў не плацілі. Забіў ужо ў дэбютным матчы за Суперкубак-2016 супраць «Шахцёра», а таксама вызначыўся асістэнцкім дублем у першым туры супраць брэсцкага «Дынама», але ў цэлым адаптацыя ішла не вельмі хутка (перашкодзіла і траўма ў сярэдзіне сезону). Спачатку падавалася, што барысаўцы моцна пераплацілі. Ды і ў цэлым справы ў БАТЭ, за выключэннем чэмпіянату, не вельмі ішлі: каманда не дайшла да групы еўракубкаў (тады гэта выглядала правалам), саступіўшы спачатку ірландскаму «Дандолку», а затым «Астане», плюс прайграла фінал Кубка суседзям з Жодзіна.
Але паступова легіянер пачаў выходзіць на галоўныя ролі і ў БАТЭ, і ў цэлым у вышэйшай лізе. 2017-ы пачаў з пераможнага мяча ў Суперкубку (помста «Тарпеда-БелАЗ»), але галоўныя галы здарыліся ў супрацьстаянні з украінскай «Александрыяй» у плей-оф кваліфікацыі Лігі Еўропы: Іваніч забіў і ўдома (1:1), і двойчы ў гасцях (2:1), вывеўшы каманду ў групавы этап і адбіўшы выдаткі на ягоны трансфер (адзнака 4:34).
У групавым этапе хаўбек на «Барысаў-Арэне» засмуціў «Арсенал» (2:4) (адзнака 2:21).
Ужо тады было зразумела, што Іваніч надоўга ў Беларусі не застанецца: у клуб прыйшло некалькі офераў, настойлівей за ўсіх была «Црвена Звезда», але Анатолю Капскаму ўдалося ўтрымаць лідара яшчэ на сезон. Футбаліст спрытна працаваў з мячом на хуткасці, чым вылучаўся на фоне іншых у ЧБ, не баяўся ісці ў абводку, раздаваў вострыя перадачы, дзякуючы чаму стаў галоўным плэймекерам каманды. Чарнагорац па сваёй манеры ідэальна пасаваў да пазіцыі цэнтральнага паўабаронцы атакі, але мог згуляць без страты ў якасці і на флангу, калі, напрыклад, на яго пазіцыі выходзіў Аляксандр Глеб.
У 2018-м Іваніч узяў трэцяе чэмпіёнства з БАТЭ (апошняе на сёння для Барысава), зноў выйшаў у групавы этап ЛЕ, галамі дапамог абгуляць мінскае «Дынама» ў сталіцы, прайсці азербайджанскі «Карабах» у кваліфікацыі ЛЧ і перамагчы венгерскі «МОЛ Відзі» ў групе ЛЕ. І ўжо па заканчэнні такога сезону, з выхадам у плэй-оф ЛЕ, быў прададзены ўсё той жа «Црвене Звездзе» за 1,3 мільёна еўра.
За тры сезоны ў Барысаве Іваніч дастаткова прадэманстраваў свой талент, каб называцца адным з найлепшых легіянераў у гісторыі не толькі клуба, але і ўсяго чэмпіянату. Праўда, пры вызначэнні найлепшага паўабаронцы атакі заўзятары БАТЭ (і не толькі) напэўна аддадуць перавагу Рэнану Брэсану, які заспеў залатыя часы «жоўта-сініх».
Філіп Младэнавіч, БАТЭ
Статыстыка выступленняў: 78 матчаў, 7 галоў, 12 выніковых перадач
Дасягненні: двухразовы чэмпіён Беларусі, уладальнік Кубка, двухразовы ўладальнік Суперкубка, двойчы трапляў у першую сімвалічную зборную ЧБ
Краёк прыехаў у Барысаў перад сезонам-2014 і з Іванавічам не перасякаўся, зʼехаўшы незадоўга да зʼяўлення чарнагорца. БАТЭ Младэнавіч дастаўся бясплатна: за некалькі месяцаў да таго абаронца скасаваў кантракт з «Црвенай Звездай» і знаходзіўся ў статусе вольнага агента. Пачаў у новым клубе бадзёра, адзначыўшыся голам ужо ў дэбютным матчы: дакладным ударам са штрафнога ў вароты «Мінска» прынёс перамогу ў Суперкубку (адзнака 1:12).
У свой першы сезон Младэновіч дайшоў з БАТЭ да групы ЛЧ (там, праўда, здарыліся 0:7, 0:5 ад данецкага «Шахцёра» і 0:6, 0:2 ад «Порту»), дапамог камандзе ўзяць чарговае золата чэмпіянату і сам патрапіў у спіс найлепшых гульцоў чэмпіянату. Хуткасць, дрыблінг і здольнасць якасна згуляць на абедзвюх паловах поля – галоўныя характарыстыкі, гледзячы на якія было зразумела, што ў Барысаў прыехаў выканаўца топ-ўзроўню для ЧБ.
Група ЛЧ здарылася з Младэнавічам і ў другі ягоны год у Барысаве, і тая спроба была куды больш удалай і для каманды, і для гульца: дубль серба ў вароты «Ромы» прынёс БАТЭ сенсацыйную перамогу 3:2 – гэта галоўны хайлайт гульца за два гады ў Беларусі (адзнака 1:30).
Праз некалькі дзён пасля гэтага ў італьянскіх СМІ зʼявілася інфармацыя пра зацікаўленасць з боку «Мілана» і самой «Ромы». Нібыта клуб быў гатовы заплаціць 2 мільёны еўра. Таксама паведамлялася, што гульца ўсурʼёз разглядае французскі «Сэнт-Эцьен». Па выніку Філіп апынуўся ў іншым топ-чэмпіянаце: у студзені 2016-га падпісаў кантракт з «Кёльнам» на тры з паловай гады. Купля каштавала немцам 1,5 мільёна еўра. Перад гэтым Младэнавіч прайшоў ужо праз стандартныя для яго працэдуры: узяў золата ЧБ і зноў патрапіў у сімвалічную зборную найлепшых гульцоў лігі.
Фатос Бечырай, «Дынама» Мінск
Статыстыка выступленняў: 42 матчы, 19 галоў, 9 выніковых перадач
Дасягненні: срэбны прызёр ЧБ, трапляў у першую сімвалічную зборную ЧБ
Знаходжанне чарнагорскага нападаючага ў мінскім «Дынама» атрымалася даволі хуткаплынным, але вельмі яркім, бо выпала, мабыць, на найлепшы адрэзак клуба ў чыжоўскую эпоху. Прыйшоў Бечырай перад стартам сезона-2015 з кітайскага «Чанчуня» і доўга не запрагаў: ужо ў другім матчы выбіў хет-трык, чым дапамог прайсці ў Кубку «Віцебск», а ўсяго на стартавым 10-матчавым адрэзку запісаў сабе на рахунак 9 мячоў. Габарыты легіянера сталі яго галоўным козырам – да магутнага гульца было не падступіцца. Таксама нестандартная тэхніка (нешта падобнае праглядаецца ў цяперашняга форвард мінчукоў Уладзіслава Марозава) і ўменне прабіць з абедзвюх ног выдзяляла дынамаўца на фоне іншых нападаючых лігі.
Сваім дублем у матчы ў адказ Лігі Еўропы дапамог прайсці балгарскае «Чорна Мора» (1:1, 4:0), швейцарскаму «Цюрыху» забіў у абедзвюх сустрэчах (1:0, 1:1). Вельмі карысны быў і ў супрацьстаянні з аўстрыйскім «Зальцбургам»: хай і без галявых дзеянняў у асноўны час, але з голам у пераможнай серыі пасляматчавых пенальці.
У групе ЛЕ, праўда, Бечырай вызначыўся толькі сціплым асістам на Максіма Вітуса ў матчы супраць «Вільярэала» (1:2). Свой першы і адзіны год у Мінску нападаючы скончыў прыгожа: голам дапамог камандзе абгуляць «Гомель» у апошнім туры (2:1), а таксама забіў па мячы ў двухматчавым супрацьстаянні з «Нёманам» у 1/8 фіналу Кубка (1:1, 1:0).
Пасля заканчэння сезону Бечырай перабраўся ў маскоўскае «Дынама», а мінчукі на ягоным трансферы змаглі атрымаць 500 тысяч еўра.
Дэмба Дарба, «Шахцёр»
Статыстыка выступленняў: 53 матчы, 26 галоў, 13 выніковых перадач
Дасягненні: двухразовы чэмпіён Беларусі, уладальнік Суперкубка, найлепшы гулец ЧБ, найлепшы бамбардзір ЧБ, трапляў у першую сімвалічную зборную ЧБ
Перад стартам сезона-2021 «Шахцёр» за 700 тысяч еўра выкупіў гамбійскага форварда з чэмпіянату Паўночнай Македоніі, дзе той ужо штампаваў галы ў прамысловых маштабах: толькі за першую частку сезона-2020/21 у 18 матчах вызначыўся 16 разоў. З пакупкай салігорцы не пралічыліся: афрыканец не збавіў абароты і адразу ўзяўся за справу. Пачалося ўсё ў кубкавай гульні супраць «Нёмана» (другая гульня Дарба за клуб), калі нападаючы забіў, аддаў і зарабіў пенальці («Шахцёр» перамог 3:0). Далей – больш: у 13 стартавых турах чэмпіянату Дарба вызначыўся 13 мячамі (у тым ліку хет-трыкам у вароты «Руху»), а «Шахцёр» ні разу за гэты час не страціў пункты. Хуткасць, тэхніка, самавітыя габарыты, магутны ўдар – спачатку здавалася, што ў замежніка проста няма слабых бакоў, і што ён без асаблівых намаганняў перабʼе рэкорду Андрэя Хлебасолава па галах за сезон (34 галы ў 1996 годзе).
Але з надыходам лета Дарба быццам падмянілі: ці то сам гулец страціў матывацыю, ці то проста на старце выдаў болей, чым мог. Асабліва гэта кідалася ў вочы ў еўракубках, дзе форвард увогуле не быў падобны да сябе. У выніку Салігорск прайграў усе чатыры сустрэчы на міжнароднай арэне (балгарскаму «Лудагорцу» і люксембуржскай «Фоле»), забіўшы ўсяго адзін мяч. Гамбіец вызначыўся толькі жоўтай карткай. У чэмпіянаце ж удалося спакойнай давесці справу да чэмпіёнскага тытула, а сам Дарба, аформіўшы яшчэ 6 мячоў, стаў найлепшым бамбардзірам і найлепшым гульцом лігі. Нападаючы мог зʼехаць з Салігорску яшчэ зімой, але зрабіў гэта толькі праз паўгода. За 11 матчаў у сезоне-2022 забіў яшчэ пяць разоў, але зноў адмаўчаўся ў еўракубках (0:0, 0:2 са славенскім «Марыбарам»), пасля чаго за 1,5 мільёна еўра ўкаціў у «Аль-Наср», але не у Саудаўскую Аравію, а ў ААЭ.
Неманя Мілунавіч, БАТЭ
Статыстыка выступленняў: 103 матчы, 8 галоў, 4 выніковыя перадачы
Дасягненні: чатырохразовы чэмпіён Беларусі, уладальнік Кубка, двухразовы ўладальнік Суперкубка, двойчы найлепшы абаронца лігі, двойчы трапляў у першую сімвалічную зборную ЧБ
У Беларусь абаронца з Сербіі прыехаў у пачатку 2015-га, прыйшоўшы з «Младасці», дзе быў капітанам. Мілунавіч адразу прапісаўся ў старце і адтуль у першым сезоне не выпадаў, прапусціўшы толькі тры матчы чэмпіянату (двойчы яму далі адпачыць перад еўракубкамі, а яшчэ раз перашкодзіла дыскваліфікацыя). БАТЭ ў той сезон не пакінуў шанцаў супернікам у ЧБ, прайграўшы толькі раз і прапусціўшы 11 мячоў за 30 тураў – Мілунавіч абсалютна заслужана да клубных узнагарод (чэмпіёнства, Кубак, Суперкубак) дадаў і асабістую ў выглядзе звання найлепшага абаронцы лігі. Неманя вылучаўся ўпэўненасцю, калі дзейнічаў з мячом пад ціскам, выдатнай гульнёй на другім паверсе і ўменнем дзейнічаць абедзвюма нагамі.
У тым жа 2015-м Мілунавіч яшчэ і дэбютаваў у групавым раўндзе ЛЧ і нават у сваёй першай гульні ў галоўным еўрапейскім турніры вызначыўся голам, але таго аказалася мала – БАТЭ саступіў «Байеру» 1:4.
Не ўсё было радасна ў Мілунавіча ў Барысаве за чатыры гады, што ён там правёў: усю другую частку сезона-2016 легіянер прапусціў праз траўму калена, што адбілася і на выніках каманды (да групы еўракубкаў яна не дабралася).
Сезон-2017 – ізноў удалы: Мілунавіч аднавіўся і дапамог дабрацца да групы ЛЕ, дзе зноў забіў нямецкаму клубу (і зноў БАТЭ гэтага не хапіла для набору пунктаў), на гэты раз «Кёльну» (2:5). У тым жа годзе Мілунавіч ізноў атрымаў прызнанне ў ЧБ, стаўшы найлепшым абаронцам «вышкі». Пасля сезону ім, як і Іванічам, цікавілася «Црвена Звезда», якая была гатовая заплаціць за дваіх 2,5 мільёна еўра, але, як і Іванавіч, Неманя застаўся ў Барысаве.
Праўда, ізноў больш лячыўся, чым гуляў. І зноў падвяло калена: за год серб правёў толькі 11 матчаў у жоўта-сіняй футболцы ва ўсіх турнірах, а пасля заканчэння сезону папоўніў бялградскі клуб як свабодны агент.
Умару Бангура, «Дынама» Мінск
Статыстыка выступленняў: 84 матчы, 3 выніковыя перадачы
Дасягненні: двойчы сярэбраны прызёр ЧБ, двойчы трапляў у першую сімвалічную зборную ЧБ
Цэнтральны абаронца з Сьера-Леонэ ў Беларусі апынуўся перад сезонам-2014: у сталічнае «Дынама» ён перайшоў з нарвежскага «Хеугесуна». Бангура адразу стаў адным са стылеўтваральных гульцоў калектыву. У першым жа сезоне склаў магутную пару ў цэнтры абароны з Сяргеем Паліцевічам і дапамог мінчукам выйсці ў групавую стадыю ЛЕ. Гледзячы на ўзровень гульні афрыканца, партнёры Умару не разумелі, што ён робіць у ЧБ.
- Умару – вельмі моцны футбаліст, – распавядаў Ян Цігараў. – І Беларусь – відавочна не яго ўзровень. І ён гэта разумее. Цяжка знайсці матывацыю, калі ты можаш трэнавацца на 30 працэнтаў ад сваіх магчымасцяў і ўсё роўна быць найлепшым у чэмпіянаце. Я ўпэўнены, што, калі б Умару трапіў у той жа «Лакаматыў», быў бы гульцом асновы. І гэта не бравада, а ўзважанае меркаванне.
Па выніку з Бангурой у складзе «Дынама» выйшла ў групу ЛЕ і ў 2015-м, але сам афрыканец з часам знізіў да сябе патрабаванні і да канца знаходжання ў Мінску быў ужо не такім моцным. У выніку ў жніўні 2016-га Умару ўсё ж змяніў каманду, падпісаўшы кантракт са швейцарскім «Цюрыхам».
Юліюс Сзоке, «Шахцёр»
Статыстыка выступленняў: 132 матчы, 7 галоў, 8 выніковых перадач
Дасягненні: двухразовы чэмпіён Беларусі, уладальнік Кубка і Суперкубка, па разу пападаў у першую і ў другую сімвалічную зборную ЧБ
Галоўнае, што адрознівае славацкага хаўбека, які пераехаў у Салігорск у студзені 2018-га з карагандзінскага «Шахцёра», ад многіх іншых легіянераў (былых і цяперашніх) – стабільнасць. На працягу ўсіх чатырох сезонаў Сзоке выступаў практычна без спадаў і, што важна, не выпадаў на працяглыя тэрміны праз траўмы: ні ў адным з каляндарных гадоў ён не правёў менш за 30 матчаў.
Доўгавалосы апорнік выпальваў цэнтр на «Будаўніку» і гасцявых арэнах, а заканчваў шлях у «Шахцёры» з капітанскай павязкай. За чатыры гады нахапаў ажно 35 жоўтых картак, але выдаляўся толькі раз – у самым канцы матчу кваліфікацыі Лігі Еўропы супраць «Эсбьерга», праз што прапусціў першы матч з «Тарына», дзе «гарнякі» атрымалі пяць мячоў, ніяк не адказаўшы. Юліус зрабіў істотны ўклад у чэмпіёнскія тытулы салігорцаў і па праве можа лічыцца адным з найлепшых гульцоў у гісторыі клуба. Пасля сезону-2021 Сзоке адправіўся ў чэмпіянат Ізраілю, падпісаўшы кантракт з «Ірані», – «Шахцёр» на гэтым трансферы нічога не зарабіў.
Нікола Анціч, «Шахцёр»
Статыстыка выступленняў: 121 матч, 14 галоў, 16 выніковых перадач
Дасягненні: двухразовы чэмпіён Беларусі, уладальнік Кубка і Суперкубка, аднойчы трапляў у першую сімвалічную зборную ЧБ, тройчы – у другую сімвалічную зборную ЧБ.
Яшчэ адзін найважнейшы гулец чэмпіёнскага «Шахцёра». У Салігорск Анціч перабраўся з «Вайводзіны»: за футбаліста было выплачана ўсяго 50 тысяч еўра. Пра гэта ўкладанне, у адрозненне ад шмат якіх іншых, кіраўніцтва клуба наўрад ці пашкадавала.
Анціч нядрэнна правёў першы сезон, стабільна выходзячы ў стартавым складзе, але куды лепш для яго склаўся 2020-ы, калі серб узяў з камандай чэмпіёнства, а сам з 9 галявымі перадачамі стаў другім асістэнтам лігі – па функцыянале Анціч вельмі падобны да Младэнавіча, але ледзь слабейшы за суайчынніка дзейнічаў у абароне. Затое салігорац часцяком паказваў майстэрства ў выкананні штрафных.
З часам легіянер таксама знізіў патрабаванні да сябе і быў не такім яркіх у сезонах-2021 і 2022, хоць усе чатыры гады стабільна ўваходзіў у спісы найлепшых гульцоў чэмпіянату.
Салігорск пакінуў толькі мінулай зімой, перабраўшыся ў расійскія «Хімкі». На ім, як і не Сзоке, клуб нічога не зарабіў.
Аляксандр Наёк, «Дынама» Мінск/«Дынама» Брэст/«Рух»
Статыстыка выступленняў: 85 матчаў, 7 галоў, 10 выніковых перадач/73 матчы, 13 галоў, 11 выніковых перадач/15 матчаў, 3 галы, 2 выніковыя перадачы
Дасягненні: чэмпіён Беларусі, уладальнік Кубка, двухразовы ўладальнік Суперкубка, прызнаваўся найлепшым паўабаронцам лігі, аднойчы трапляў у першую сімвалічную зборную ЧБ, двойчы – у другую сімвалічную зборную ЧБ
Ураджэнец украінскага Херсона правёў у Беларусі агулам пяць з паловай гадоў (нават нейкі час ішла гаворка пра магчымую натуралізацыю ўкраінца), паспеўшы пагуляць за тры калектывы. Прыехаў з «Металіста» ў сакавіку 2016-га і стаў гульцом мінскага «Дынама». У свой першы год у Мінску часцей выступаў на пазіцыі цэнтральнага абаронцы і нават патрапіў у другую сімвалічную зборную чэмпіянату менавіта як абаронца – недахопы ў габарытах кампенсаваўся выбарам пазіцыі і поўнай адсутнасцю страху ў адзінаборствах. У 2017-м не толькі вярнуўся ў апорную зону, але і стаў капітанам каманды. Па выніку той год стаў для Наёка рэкордным у плане індывідуальнай статыстыкі (5+7 у 35 матчах ва ўсіх турнірах), а «Дынама» ледзь не стала чэмпіёнам: толькі дзякуючы голу Віталя Радзівонава на 90+5-й хвіліне ў Гарадзеі барысаўцы захавалі тытул. Менавіта ў тым сезоне Наёк зарэкамендаваў сябе як адзін з галоўных «дальнабойнікаў» лігі і пратрымаўся ў гэтым статусе да адʼезду з Беларусі.
Мінск Наёк пакінуў пасля сезону-2018 праз незразумелыя абвінавачанні напярэдадні матчу з БАТЭ. Больш святла праліў на сітуацыю Гурэнка, тагачасны трэнер «Дынама». Коўч заявіў, што яму забаранілі ставіць Наёка супраць БАТЭ праз нейкія «пытанні». Трэнер нібыта паведаміў украінцу, што можа паставіць яго ў склад, толькі напісаўшы заяву пра сыход. Паўабаронца неўзабаве скасаваў кантракт і адправіўся ў Брэст, дзе правёў два з паловай прадуктыўныя гады.
Гістарычны чэмпіёнскі тытул, прыезд Марадоны, сяброўства з Мілеўскім і новы індывідуальны рэкорд рэзультатыўнасці: за 2019-ы замежнік правёў 27 матчаў ва ўсіх турнірах і вызначыўся 7 галамі і адным асістам – сезон прыгожа завяршыў голам у вароты былой каманды (адзнака 1:02).
Апошнім прыстанкам Наёка ў Беларусі стаў «Рух», куды ўслед за Аляксандрам Зайцавым перабраліся многія гульцы брэсцкага «Дынама» (Наёк зрабіў гэта летам 2021-га транзітам праз расійскі «Арэнбург»). За паўгода ў «Руху» апорнік запомніўся хіба што пераможным голам у браму брэсцкага «Дынама» (3:2) – той матч і той гол сталі для яго апошнімі на беларускіх палях (адзнака 7:27).
Па заканчэнні сезона-2021 паўабаронца перабраўся ў кіпрскі «Апалон», з якім неўзабаве выйграў чэмпіёнскі тытул.
Ніна Галавіч, «Дынама» Мінск
Статыстыка выступленняў: 84 матчы, 11 галоў, 3 выніковыя перадачы
Дасягненні: срэбны прызёр ЧБ, па разе трапляў у першую і ў другую сімвалічныя зборныя ЧБ
Той самы амаль чэмпіёнскі для «Дынама» 2017-ы стаў першым сезонам у Беларусі для харвацкага абаронцы, які прыйшоў з ізраільскага «Ашдода». Галавіч аказаўся адным з найлепшых абаронцаў у найноўшай гісторыі клуба. Адзінаборствы, гульня на другім паверсе, перахопы – «Дынама» стала ў 2017-м самай малапрапускальнай камандай шмат у чым дзякуючы ягоным дзеянням у абароне. Гэта было адзначана змяшчэннем балканца ў першую сімвалічную зборную «вышкі». А пасля адыходу Наёка легіянер стаў яшчэ і капітанам.
Акрамя сваіх прамых абавязкаў у абароне Галавіч нядрэнна спраўляўся ў атацы, за два з паловай сезоны забіўшы агулам за дынамаўцаў 11 мячоў. У тым ліку пацярпеў ад галавы Галавіча піцерскі «Зеніт» у Мінску ў кваліфікацыі ЛЕ (4:0) – у сустрэчы ў адказ, праўда, пакутаваў ужо сам Галавіч разам з «Дынама» (1:8).
У 2019-м гулец зʼехаў у чэмпіянат Японіі, але ўжо праз паўгода вярнуўся ў Мінск у арэнду – праўда, да сябе ўзору сезона-2017 і блізка не быў падобны і праз паўгода канчаткова развітаўся з Мінскам, зʼехаўшы на Радзіму ў клуб «Рыека».
